“Ich will kein Image haben und keins sein. Deutschland braucht keine Präzeptoren,... es braucht kritische, aufmerksame Bürger, die nicht immer und unbedingt Autoren sein müssen. Was Autoren sind: auch Bürger, möglicherweise artikulierte, sonst nichts.”
Deze woorden van de immer geëngageerde Duitse schrijver Heinrich Böll, vandaag precies vierentwintig jaar geleden het laatste condensatiecirkeltje op een plastieken campingbord achterlatend, moesten ooit wel eens uit zijn mond vloeien. Die bewuste dag haalde Böll zelfs de ritssluiting van zijn proper dichtgeschoven tentje niet meer. Zijn vrouw moest hem van het blauwe campinggasvuurtje wegslepen. 's Mans baret dreigde anders vuur te vatten. Enfin. Even naar Bölls literaire ideeën.
In zijn romans neemt deze schrijver het altijd op voor de gewone mensen. Zij zijn de uitverkoren helden in zijn verhalen. De slechteriken zijn doorgaans autoritaire instituten en figuren. Zoals daar zijn: de overheid met al haar opgelegde regels, het bedrijfsleven met het vele geld en de uitbuiting van de werknemers en de Kerk met haar Alziende Oog. Böll maakt ze belachelijk, soms op humoristische, dan weer op zeer zwartgallige wijze. Zijn romans ijsberen doorgaans rond typische onderwerpen zoals het gebrek aan moed, de egocentrische mentaliteit en het misbruik van de macht van al deze autoriteiten. Een Bölletje is vrijwel altijd heel eenvoudig te herkennen en ruik je vanop kilometers afstand. Zijn vaak simplistische stijl zorgde ervoor dat critici zijn werk 'Trümmerliteratur’ noemden. Hij bevond zich bovendien daarom al in mooi gezelschap, was - door de vertaling van zijn werk in meer dan dertig verschillende talen - hoogstpersoonlijk als autoriteit gelanceerd en stelde zichzelf steeds weer de vraag wat recensenten je dan nog kunnen schelen? Enfin. Even naar Bölls literaire producten.
Zijn eerste roman, Der Zug war pünktlich, werd al in 1949 gepubliceerd. Dit boek, het beste denk ik dan vaak, verhaalt de sterk visionaire geschiedenis van een jonge militair die met de dagelijkse treinlading kanonnenvlees vanuit het Ruhrgebied naar het Oostfront vertrekt. En dit in de immer klamme zekerheid dat hij een zekere dood tegemoet treint. Ironisch genoeg keert de hoofdpersoon als enige overlevende terug. Het uitzichtloze Billard um halb zehn (1959) en het bij momenten hilarische Ansichten eines Clowns (1963) - waarin hij, via een rebelse hoofdfiguur, grondig afrekent met allerlei vormen van burgerlijke pose met haar conservatieve waarden als gezin, staat en kerk - behoren ongetwijfeld tot zijn meest gekende werken. Tussendoor schreef Böll nog vele romans, kortverhalen, hoorspelen en essays. En omdat deze sympathieke man zo vlijtig bleef schrijven en af en toe de stoel achter de schrijfmachine voor de sociaal onrechtvaardige Europese buitenlucht inruilde, ontving hij in 1972 de Nobelprijs voor de Literatuur. Zo was hij de eerste Duitser, sinds Hermann Hesse in 1946, die deze prijs in ontvangst mocht nemen. Koppel sociaal/politiek engagement aan degelijk geschreven verhalen en die blöde - het vocabulaire van Böll recht aandoend - Zweden worden bijna altijd wild. Het weze de schrijver bij deze dan ook heel postuum gegund!
Zijn eerste roman, Der Zug war pünktlich, werd al in 1949 gepubliceerd. Dit boek, het beste denk ik dan vaak, verhaalt de sterk visionaire geschiedenis van een jonge militair die met de dagelijkse treinlading kanonnenvlees vanuit het Ruhrgebied naar het Oostfront vertrekt. En dit in de immer klamme zekerheid dat hij een zekere dood tegemoet treint. Ironisch genoeg keert de hoofdpersoon als enige overlevende terug. Het uitzichtloze Billard um halb zehn (1959) en het bij momenten hilarische Ansichten eines Clowns (1963) - waarin hij, via een rebelse hoofdfiguur, grondig afrekent met allerlei vormen van burgerlijke pose met haar conservatieve waarden als gezin, staat en kerk - behoren ongetwijfeld tot zijn meest gekende werken. Tussendoor schreef Böll nog vele romans, kortverhalen, hoorspelen en essays. En omdat deze sympathieke man zo vlijtig bleef schrijven en af en toe de stoel achter de schrijfmachine voor de sociaal onrechtvaardige Europese buitenlucht inruilde, ontving hij in 1972 de Nobelprijs voor de Literatuur. Zo was hij de eerste Duitser, sinds Hermann Hesse in 1946, die deze prijs in ontvangst mocht nemen. Koppel sociaal/politiek engagement aan degelijk geschreven verhalen en die blöde - het vocabulaire van Böll recht aandoend - Zweden worden bijna altijd wild. Het weze de schrijver bij deze dan ook heel postuum gegund!
Reacties