Van de bekende Franse schrijver-smulpaap Honoré de Balzac is de uitspraak dat het met boeken gesteld is zoals met mensen: ze worden meestal te laat naar waarde geschat. Ga er de verschillende voorgelezen in memoria op de meeste begrafenis-diensten maar op na. Balzacs bedenkelijke gerucht blijkt zelfs daar te kloppen.
Zo bestaat er ook zo'n boek dat nooit naar waarde is geschat. Waarschijnlijk vanwege de nogal aangebrande titel. 't Kan zijn. Toch wil ik uit dit geschrift een aantal veel te late passionele passages plegen. 'De lotgevallen van een activist: van Antwerpen naar Antwerpen! 1914-1929', uit de schrijfmachine van de sociaal geëngageerde Antwerpenaar Karel Angermille, is per slot van rekening een uiterst leesbaar, meeslepend, eerlijk en nauwkeurig verslag dat leest als het betere fictiewerk.
Met het oog op de honderdjarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog en het spijzen van de eigen fondsen: "Uitgevers weest gezeten, gelezen en zet jullie redacteuren nu alvast maar aan het werk!" Want Kareltje tikte welbeschouwd altijd aanstekelijk:
"Op zekeren voormiddag laat de bedrijfchef der drukkerij De Vos-Van Kleef mij roepen en spreekt zoo ongeveer in dezer voege:
- Kunt gij mij een handleiding schrijven over konijnenteelt, eenvoudig en bevattelijk, maar compleet in ongeveer 30 bladzijden druks?... Er is veel vraag voor zulke boekjes, die alleen in 't fransch voorhanden zijn.
- Alleen in 't fransch, vraagde ik. Kunnen er dan geen uit Holland gezonden worden. Ik weet volkomen niets van het edele konijnen-fokken!
- Uit Hollland laten komen duurt te lang en zou te kostelijk zijn... Tegen wanneer kunt gij mij zoo iets maken?
- Wanneer moet ge den tekst hebben?
- Van avond!
- Sapper-de-boeren! dat's gauw, hoor. Maar, top, ik kom van avond met den tekst...
Recht ging ik naar de Stadsbibliotheek, - kocht onderweg de fransche brochure in kwestie, - schreef me de kramp in de vingers en om 9 uur had de drukker mijn Handleiding, met lijnen-afbeeldingen voor den bouw van hokken, enz.
Vier en twintig uren daarna lagen de boekjes van Dr Zus en Zoo bij de boekhandelaren. Ze vlogen weg en moesten herhaaldelijk herdrukt worden!
Ik schaam me volstrekt niet te bekennen, dat ik eenige zelfvoldoening ondervond..."
"Naast het Persoverzicht leverde ik voor 'Ons Land', dat als weekblad voor 't eerst verscheen op 7 Mei 1916, wekelijks een rubriek: 'Beschuit met Muisjes', waarin ik trachtte op pikante manier, de actueelste nieuwsjes bondig samen te vatten. - Wij leefden toen bliksemsnel: veel nieuws en te weinig plaatsruimte om alles breedvoerig te beschrijven, - ook geen tijd, overigens.
In 'Beschuit met Muisjes' raakte ik wekelijks een 20-tal gevallen aan: er was steeds stof in overvloed. Maar de 'Censor', Rittmeister von Kardorff, een gemoedelijke vent, wilde toch eens het fijne weten over die benaming. Ik kon ze niet vertalen en maakte het hem duidelijk, aldus:
''t Is Hollandsche lekkernij uit de kraamkamer; besuikerde anijszaadjes op beschuit gestrooid. Dat knarst onder den tand, is toch smakelijk en ook voedzaam.'
'Ich verstehe, ich verstehe schon! Ist richtig!'
Inderdaad: - zoo waren mijne korte stukjes bedoeld: prikkelend, amusant, bondig, veelzeggend!"
(...)
"Inderdaad, zooals er te Brussel gevonnist werd, zonder maat noch verhouding, kon er onmogelijk nog het minst vertrouwen gesteld worden in de gerechtsheeren, die sommige activisten 16 maanden in voorarrest hielden!
In sommige gevallen, legde de Justicie een ware duivelachtige wreedheid aan den dag. Het droevigst geval is wel dit van den armen Jan Hainaut, ondervoorzitter van de Merksem-sche 'Groeningerwacht' tot 10 jaar opsluiting veroordeeld door het krijgsgerecht en die daarenboven leed aan zeer pijnlijke aderspatten.
Op 24 Januari was zijne met 5 kinderen in armoede achtergebleven vrouw, van uitputting bezweken. Tusschen 2 gendarmen mocht de beklagenswaardige echtgenoot de begrafenis bijwonen, maar werd terstond daarna weer naar zijne cel Nr 29, te St. Gillis gevoerd en in afzondering opgesloten. Men deelde hem zelfs nooit mede, dat zijne straf op de helft verminderd was en ook niet, dat door edelmoedige tusschenkomsten, reeds 15000 fr. op lijsten was bijeengebracht, om zijne weesjes te steunen...
Aan vertwijfeling ten prooi, verhing zich de wanhopige op 28 Januari, bij middel van een paar schoennestels aan de gasbuis in zijne cel."
Reacties