"Nog een schoren van pooten en een rukken met de lendenen, en de ezel, die Maria draagt, staat boven op den kam van den Scopusberg. Groot ligt Jeruzalem nu voor de vrome oogen der reizigers, daar beneden op zijn bergjuk." Er is natuurlijk historicus Fik Meijer die onlangs nog op bijzondere wijze over de laatste dagen van Jezus van Nazareth wist te rapporteren en ook filmregisseur Paul Verhoeven maakte ooit zijn gedachten over deze Jezus op papier wereldkundig. Maar geen van beide heren trapt zo lekker expressief af als deze Cyriel Verschaeve uit 1939 in dit sterk gefictionaliseerde verslag rond leven en werken van 's werelds meest bekende Joodse profeet: Jezus van Nazareth.
Op 30 april 1874 geboren in een Ardoois godvrezend bed was deze West-Vlaamse kapelaan, door zijn collaborerende rol in de Tweede Wereldoorlog in 1946 ter dood veroordeeld en daardoor postuum vrij controversieel, ook beeldhouwer, musicus, onderwijzer en dramaturg. Het is ondertussen een publiek geheim dat deze noeste steenkapper in het diepst van zijn papieren gedachten een stevig stukje kon navelstaren: zijn verzameld werk telt immers acht delen en bevat meer dan 7.000 pagina's. Voor driekwart daarvan is vandaag, zelfs per goed opgepoetste leesbril, nog amper een beginnen aan. Ook achter de Verschaeviana, de uitgaven ter bevordering van de wetenschappelijke studie van 's mans werk, werd een poosje geleden een punt gezet en geen Vlaming die dezer dagen in zijn straat wil wonen.
Maar zie, van onder de witgekalkte muren van zijn Alveringemse kapelanij, op nauwelijks tien kilometer van het westelijk front vandaan, waar onderpastoor Verschaeve vanaf de herfst van 1914 jonge soldatenknapen in de Vlaamse idealen ging zitten onderwijzen, stijgt nog dagelijks de zwaarmoedige belijdenislyriek waarmee hij in 1894 onder het pseudoniem 'Zeemeeuwe' debuteerde. Terwijl activist Verschaeve de moderniteit die "die schoone oorlog" met "door offer en moed omstraalde soldaten" volledig had bezoedeld en al dat zinloze geweld had fijngemalen tot "een te barbaarse toepassing van de machtsberekening" door en door haatte, valt tussen de regels van zijn 'Zeesymfonieën' (1911) dat begint met het gedicht 'De meeuw' de voortdurende strijd met zijn eigen (onderdrukte) homoseksuele gevoelens te ontwaren: "Zij houdt haar driften eeuw op eeuwen / Zij doen haar naar den hemel zingen / Of naar de donkre helle schreeuwen. / Blijf hangen in haar eeuwige kringen, / Al kost het moeheid, worstlen, wee; / Slechts wie van haar drift lijdt, vat ook de zee."
Bakken aangesleept ressentiment dus, de ene helft tegen dat toenmalige plotse intreden van de moderniteit en de andere helft tegen dat gillend venijn door de aderen van de eigen beleefde seksualiteit. Alleen al daarom was niemand anders aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog méér geschikt voor die grote Jezus-biografie dan deze Cyriel Verschaeve. Alleen al daarom en uitsluitend vandaag: "Zum Wohl, lieber Cyriel, zum Wohl!"
Jezus / Cyriel Verschaeve. - Brugge : Uitgeverij Zeemeeuw, 1940. - 561 p.
Reacties