Een van de grootste brievenschrijvers ooit, en op die manier ook autobiograaf pus sang, was Gustave Flaubert (1821-1880). Een van de negentiende eeuwse geadresseerden die Flaubert met zijn doorwrochte brieven torpedeerde, was deze in het kroningsjaar van keizer Napoleon geboren George Sand (1804-1876). Vandaag precies honderdvijfenveertig jaar komen te gaan. Over de naar haar gemodelleerde hoofdpersoon in het alom bejubelde romandebuut 'Indiana' (1832) schreef Sand in een van die brieven aan Flaubert: "Indiana is een type: de vrouw, het zwakke geslacht dat de verdrongen of – als u dat liever hoort – de door conventies verdrukte hartstochten verbeeldt. Zij staat voor de wil die in conflict is met de noodzaak, voor de liefde die haar blinde hoofd tegen de weerstanden in de maatschappij stoot."
Geboren in een tijd waarin niets waarmee een vrouw zich bezighield zo belangrijk kon zijn dat ze daarbij niet gestoord mocht worden, is het niet verwonderlijk dat gesprekken, brieven en reflecties vaak meer prijsgeven over de karakters van Sands romanpersonages dan de romangebeurtenissen an sich. Honger naar liefde en wilskracht moeten zowat de baseline van het leven van deze George Sand geweest zijn. Met de regelmaat van een machine schreef deze vrouw acht uur per dag en hield ze zich Jim Jarmuschgewijs recht met koffie en sigaretten tot ze, vaak tegen het eerste ochtendgloren, volledig uitgeput in slaap viel. Deze ijzeren wil was een van de redenen waarom de meeste mannen het niet lang met haar uitzongen, behalve dan dat 'ijdele, zelfzuchtige' pianowonder Frédéric Chopin (1810-1849) die in werkelijkheid meer voelde voor Sands opgroeiende dochter Solange dan voor George zelf. De enige die Sands onstilbare honger naar de onbevredigde liefde in de armen van haar vaak jonge minnaars eenduidig aan haar eeuwige ontroostbaarheid wist te koppelen, was de bevriende Hongaarse componist Franz Liszt (1811-1886): "Want U heeft nooit een beminnend hart gevonden dat vrouwelijk genoeg was om U lief te hebben..."
Volgens Kristien Hemmerechts leefde George Sand met dezelfde hartstocht dan dat ze schreef en pende ze, bij wijze van onafhankelijkheidsverklaring, een gigantisch oeuvre met vaak uitsluitend persoonsnamen als titel bij elkaar. Eerst deed ze dat samen met letterenstudent Jules Sandeau die als bemiddelaar optrad tussen haar en de literaire wereld waarin de toen 26-jarige Aurore Dupin, gepakt met twee kinderen uit een mislukt, negen drukkende huwelijksjaren durend huwelijk, op haar Parijse mansarde was geland. Dat eerste pseudoniem Jules Sand vervelde al snel tot Georges Sand en niet veel later was er dat perfect gepolijste George Sand. In volle tijdsmode dus: de gezusters Brontë deden het, over het Kanaal was er George Eliot en bij Jane Austen ging het op dat voorblad onder die beroemde romantitel van haar van 'By a lady'. Om haar toentertijdse bewegingsvrijheid nog te vergroten door toegang te krijgen tot etablissementen die vrouwen doorgaans niet mochten betreden, ging Sand, naast dat mannelijke pseudoniem van haar, in het openbaar ook steeds meer in sekseverhullende mannenkleding getooid. Haar hele schrijversleven lang: uit koketterie, uit lust tot provocatie maar ook om die feministen die honderd jaar na haar zouden komen, met hun retrospectieve dooddoener genre 'George Sand als burgervrouw zonder moreel besef', tegen de schenen te kunnen schoppen.
Daarom, alleen vandaag, met 'Indiana' (De Geus, 1994) - niet je beste, ik weet het - ferm zonnig opengeklapt op de schoot: "Zum Wohl, liebe Georgie, zum Wohl!"
Reacties