Arsène Droogakkers offreert, elektriseert en alarmeert...

"Niets is verbluffender dan de eenvoudige waarheid, niets is exotischer dan onze omgeving, niets is fantasievoller dan de feiten. En er bestaat niets sensationelers dan de tijd waarin we leven!"  Vandaag is 31 maart 2023, vandaag is 75 jaar dood van 'vliegende reporter' en anarchiserende stalinist Egon Erwin Kisch . Living legend in de voormalige DDR, want: systeembevestigend. Getuigen beweren dat waar Kisch was, een koffiehuis was en Wenen-Praag-Berlijn-Parijs-Wenen-Praag-Berlijn-Parijs-… de vaste reiscoördinaten gedurende zijn interbellum. Bertolt Brecht draaide vriend Kisch ooit lacherig in het gezicht dat iemand met één vijfde van zijn talent zich zomaar een Nobelprijs bij elkaar kan knoeien. Denk ook 1927 en dat 'Vlucht zonder einde' van (speel)schrijfbroeder Joseph Roth. Toen Egon Erwin Kisch samen met vertaler Nico Rost in 1934 vanuit het Belgische Geel verslag uitbracht van de thuisverpleging van psychiatrische patiënten aldaar, ging dat door zijn fant...

34 brieven, kaarten en telegrammen. En dat over een periode van twaalf jaar. Poef, 1939-1950 in één boekje geramd. Hella S. Haasse stuurde haar brieven maar op goed geluk weg, Jet Steinz kleefde er een leerrijk voorwoord aan, Patricia de Groot verzamelde die openhartig geschreven neerslagjes, Ilse Josepha Lazaroms wijdde er twee aandoenlijke De Groene-pagina's aan en ik, ik schiet me morgen naar de dichtstbijzijnde papierhandelaar want: "Altijd is er een afstand tussen haar en andere mensen; zij en echtgenoot Jan hebben weinig vrienden. 'En toch leef ik normaal en consequent tussen het kader van mijn eigen karakter. Maar de eenzaamheid is grenzeloos.'"

Vandaag is 19 maart, vandaag is Hugo Claus . Sinds 2008 het jaar nul van de naoorlogse Vlaamse literatuur. Reden voor Paul Claes, onderschat schrijverscuriosum uit Leuven, om postuum wat met zijn zaķmes in dat stenen debuut van Claus te gaan krabben: "Oostakker is in deze gedichten zowat een miniatuurmodel van het traditioneel katholieke Vlaanderen uit het begin van de jaren vijftig. Zoals de Moeder-Maagd het middelpunt vormde van het 'Land van Maria', was de huismoeder het centrum van de familie: een tegelijk blind vereerd en ongenaakbaar ideaalbeeld van vrouwelijkheid voor haar kinderen van wie de echtgenoot zelf er een was."  Sowieso dubbele toast vandaag want eind 1953, zeventig jaar her dus, verschenen in het tijdschrift 'Tijd en Mens' Claus' eerste 'Nota's voor een Oostakkerse Cantate' waaraan hij sedert 1951 in zijn notaschriftjes ijverig had zitten sleutelen: "Also, zum Wohl, lieber Hugo, zum Wohl!

17 maart 1941, gestorven aan de voet van een boom op een houten bankje. Zogezegd. Hartverlamming in een Siberisch interneringskamp. Zogezegd. Een brutale Sovjetexecutie in een Moskouse gevangenis eind januari 1940 leunt echter dichter tegen de waarheid van het einde van deze pen aan. "Maar een schrijver is niet alleen een lichaam..." stelt de Nederlandse vertaler Charles B. Timmer niet veel later in zijn herinneringen aan de man. Het zou een troost geweest kunnen zijn voor zijn weduwe, die het tot begin de jaren 80 moest zien te rooien met die 17e maart.  Konstantin Paustovski herinnerde zich Isaak Babel vooral als die schrijver met altijd stapels van minstens tweehonderd pagina's onder de armen. En op zijn vraag of Babel nu eindelijk eens een roman had geschreven, antwoordde die laatste dat die papieren geen roman waren maar gewoon de twintig versies van een net geschreven kortverhaal. Isaak Babel stond immers bekend als een perfectionist die eindeloos aan zijn verhalen...

In het ronduit openhartige 'Lijfrente' (Cossee, 2019), dat grotendeels leest als het medische (liefdes)rapport van de vandaag alweer vijf jaar geleden plotsklaps overleden Amsterdamse (stads)dichter Ef Starik , tekent zijn achtergebleven geliefde Vrouwkje Tuinman haar hoogsteigen jaar na 'Stunde Null' op. Beginnen doet dichteres Tuinman met onheilspellend staren in de vijver van die er-staat-iets-te-gebeuren-maart-van-2018 om dan, ongeveer halverwege alle bijeengeschreven Starik-herinneringen en -gedachten, in select BN-gezelschap dat wel, even heerlijk zelfrelativerend aan zo'n kort sigaretteneindje lurkend weg te staan dromen.

"Zolang je niet dood bent, leef je. Dat voelt als een opdracht," zo orakelde romancier Oscar van den Boogaard ooit. Maar ja, Van den Boogaard schrijft dan ook voor hetzelfde volkje als voor wie de Nederlandse voetbalanalist Jan van Halst de namen van de Europese topclubs op de hem zo typische wijze uitspreekt. Namelijk: met een doffe 'a', zonder 'n' en gevolgd door een vette 'sj' zoals in 'Manchester United'.  "Ook ik heb mij, van het begin af, als vanzelf gericht tot die onzichtbare naasten die - hóe ver weg ook - tegelijk zó voelbaar aanwezig zijn, dat ik hen als het ware hoor ademen en luisteren. Verbonden zijn wij, en eenzaam tegelijk, in onze bijna hulpeloze wederzijdse verlegenheid, waaruit dan allengs die stille verstandhouding groeit waarop geen boosaardigheid ter wereld vat heeft." Op een onbewaakt moment liet de gelauwerde Nederlandse vertaalster en dichteres Ida Gerhardt haar treffende licht schijnen op dat raadselachtige...

Onder een voortdurend komen en gaan van huiszoekingen moest ze vanuit haar Petersburgse celletje lijdzaam toezien hoe haar enige zoon tot bijna drie decennia van werkkampen werd verplicht. Het was in die dagen van de Grote Terreur ook dat haar derde echtgenoot op mysterieuze wijze van de Sovjetkaart verdween. Vertaler en Ruslandkenner Arthur Langeveld herinnert zich dat zij de gedichten die zij in de jaren 30 schreef uit angst voor vervolging niet op papier durfde te zetten. Een zelfgekozen exit uit Rusland om principiële dichtersredenen geen optie. Daarom leerde ze haar geschriften gewoon uit het blote hoofd. Maar omdat ze haar eigen geheugen onvoldoende vertrouwde, liet ze zich voor die klus door een klein aantal getrouwen bijstaan: "Van tijd tot tijd werden de leden van deze besloten club bij de dichteres geroepen om een nieuw gedicht door te nemen of de oude te repeteren. Op die manier is een aantal van haar belangrijkste werken, in de hoofden van Achmatova zelf en van haar h...