Fré Dommisse riep met haar 'Krankzinnigen' een compassievolle missie in het leven om de "kloof te helpen dempen die er tusschen normalen en abnormalen is."
Dat de hoofdzuster in dit verhaal Van Pelt heet, zoals ook de latere biografe van Vlaams epigoon Roger Van de Velde, puur toeval. Dat de schrijfster van dit debuut als tiener in de ban raakte van de beweging rond de Nederlandse pacifist Bart de Ligt en als gevolg van alle gruwelijke oorlogsberichten kort nadien in een psychose belandde nooit met de nodige oorzakelijkheid behangen. Wel aangetoond, is dat toen patiëntenervaringsverhalen in de ggz nog geen literair genre op zich waren deze Fré Dommisse haar in volle kwetsbaarheid neergepende ziekenhuisberichten, 'Krankzinnigen' geheten, reeds in 1929 de wereld in gooide. Ook aangetoond, is dat deze buitengewone schrijfster, als jongste in een rij van zes, op 12 mei 1900 in het Nederlandse Ophemert ter wereld kwam en door haar nagenoeg volledig blinde moeder liefdevol werd opgevoed tot ggz-ervaringsdeskundige (reeds lang voor dit begrip werd uitgevonden) om daarna samen tot succesvolle bedrijfsleidsters in de kunsthandel carrière te maken.
"Langzaam gingen de maanden voorbij en steeds groter werd mijn verlangen naar de lente. Als de lente er maar een keer was, zou alles goed komen, dan kon je niet meer ziek zijn. De lente bracht de oplossing, de lente bracht beterschap.
- Als die knoppen van de linden, die nu al dikker werden, uitkwamen, zou het lente zijn! En de seringen zouden bloeien!
Dan zou ik beter zijn en weer naar huis mogen en werken.
Ik zou vrij zijn!
Vrij, dat was de gedachte, welke me steeds bezighield. Vrij, dan was alles goed.
Wanneer ik angstig mocht worden, zou ik alleen naar buiten gaan, maar ik werd niet meer angstig. Dit was de laatste keer geweest. Over drie maanden, dan was ik eruit - als het maar lente was. -
- Ziekenzaal, achterzaal, achterzaal, ziekenzaal. -
Tergende verschuiving van de datum.
Over drie maanden.
Al die mensen en dat hek, dokter. Ik kan niet!"
Uiteindelijk zou deze Fré Dommisse ongeveer vier jaar in de draaideuren van diverse psychiatrische instellingen rondjes hebben gelopen, waarna de patiënte in kwestie midden de jaren twintig definitief als genezen werd ontslagen. Vandaag is 12 mei 2025, vandaag werd deze Dommisse, die met haar 'Krankzinnigen' een compassievolle missie in het leven riep om de "kloof te helpen dempen die er tusschen normalen en abnormalen is", precies vijfkwart eeuw geleden geboren en is die 1238 op dat voorplat gewoon haar krankzinnigennummer. Alleen al daarom: "Zum Wohl, liebe Fré, zum Wohl!"
Krankzinnigen / Fré Dommisse (auteur), Catharina Th. Bakker (inleider). - Amsterdam : De Geus, 2022. - 238 p.
Reacties